Idealna opona do wózka widłowego powinna zapewniać doskonałą przyczepność, odznaczać się minimalnym oporem toczenia, doskonale amortyzować wstrząsy, być odporna na przebicia i mieć trwały bieżnik. Posiadając wszystkie wymienione parametry, powinna być tania. Pomarzyć można, lecz takiej opony jeszcze nie wynaleziono. Na szczęście jest tyle różnych modeli i typów opon, że do każdych warunków transportowych można wybrać ogumienie o optymalnych parametrach.
Czym kierować się przy wyborze ogumienia do wózków widłowych? O ile to tylko możliwe, to cena powinna być najmniej istotnym kryterium. Jednak zazwyczaj jest ona bardzo istotną, a często najważniejszą przesłanką przemawiającą za wyborem konkretnego typu ogumienia. Równie ważne jest to, w jakich warunkach będzie pracował wózek.
Pneumatyki są dobre na wszystko
Najbardziej uniwersalne, najatrakcyjniejsze cenowo i w efekcie bardzo chętnie wybierane są opony pneumatyczne. Zapewniają doskonałą przyczepność i radzą sobie w każdym terenie i w każdych warunkach pogodowych (w okresie zimowym można na nie założyć łańcuchy). Ponadto są stosunkowo łatwe w wymianie. Można je zastosować we wszystkich modelach wózków widłowych – od najlżejszych wózków czołowych o udźwigu do 2 ton po giganty z serii heavy truck. Standardowo stosowane są w wózkach pracujących na otwartym powietrzu i w przestrzeniach magazynowych o nierównym podłożu.
Nie oznacza to, że opony pneumatyczne są wolne od wad: ich słabą stroną jest niska odporność na przebicia. Każdy ostry przedmiot, który zdoła przebić oponę, unieruchamia wózek. Panuje też zgodna opinia, że są mniej trwałe od swoich konkurentek, czyli opon pełnych.
Opony pełne: niska amortyzacja, wysoka stabilność i trwałość
Opony pełne występują w dwóch wersjach: jako opony elastyczne i superelastyczne. Te pierwsze mają atrakcyjniejsze ceny, lecz dwuwarstwowa konstrukcja zapewnia tylko minimalny stopień amortyzacji. Przekłada się to m.in. na relatywnie szybkie nagrzewanie się w czasie pracy i zwiększone zużycie opony – zdarzają się też przegrzania wymuszające natychmiastowe przerwanie pracy wózka. O wiele lepsze parametry oferują opony pełne superelastyczne, które posiadają dodatkową, trzecią warstwę bardziej elastycznej gumy, polepszającą walory trakcyjne i umożliwiającą odprowadzanie nadmiaru ciepła, powstającego w wyniku tarcia o podłoże.
Najważniejszą zaletą opon pełnych jest ich całkowita odporność na przebicia: jeżeli kawałek drutu czy gwóźdź wbije się w oponę, wystarczy go usunąć i można kontynuować pracę. Opony pełne są też bardzo odporne na zużycie oraz odkształcenia pod wpływem dużych ciężarów czy działania wysokich temperatur. W przypadku opon pełnych, w odróżnieniu od opon pneumatycznych, ryzyko przeładowania wózka jest minimalne.
Brak amortyzacji wystarczającej do pokonywania nierówności (duże drgania mogą uszkodzić ładunek, np. przedmioty wykonane ze szkła) sprawia, że opony pełne są stosowane przede wszystkim na równych podłogach – we wszystkich typach wózków widłowych i wózków magazynowych. Na równej nawierzchni zapewniają bardzo dużą stabilność i pewne podparcie, co czyni je szczególnie użytecznymi w wózkach wysokiego składowania (reach truck).
Jedną z wad opon pełnych jest sposób ich wymiany. Nie da się wymienić opony elastycznej czy superelastycznej bez użycia specjalistycznych narzędzi hydraulicznych: potrzebna jest prasa o odpowiedniej sile nacisku i dobrany do niej osprzęt.
Opaski amortyzujące i opony non-marking
Opony pełne, zarówno elastyczne, jak też superelastyczne, występują w wersji non-marking, czyli wykonane z gumy, która nie pozostawia śladów na jasnych podłogach magazynowych czy sklepowych. Zazwyczaj można je poznać po białej, szarej lub zielonej barwie, choć występują też czarne opony non-marking. Tego typu ogumienie jest często stosowane w przypadku pracy z produktami spożywczymi, ale także w drukarniach i innych miejscach, gdzie szczególnie ważne jest zachowanie czystości i estetycznego wyglądu nawierzchni, po której poruszają się wózki.
Odmianą opon są opaski amortyzujące wykonane z opaski lub oplotu stalowego i jednej warstwy gumy. Dostępne są też wersje specjalne, wyposażone w dwie warstwy gumy. Stosowane są do przemieszczania ładunków o znacznej wadze na krótkich dystansach. Ze względu na znikomą amortyzację, mogą być użytkowane jedynie na bardzo równych nawierzchniach. Alternatywą dla opasek gumowych są opaski wykonane z poliuretanu, które zdają egzamin nawet przy ekstremalnych obciążeniach.
Kiedy należy wymienić oponę?
Wózki widłowe są pojazdami objętymi nadzorem Urzędu Dozoru Technicznego, co wiąże się z obowiązkiem przeprowadzania odbiorów technicznych, czyli oceny stanu technicznego wózka i wydaniu decyzji o dopuszczeniu go (lub nie) do eksploatacji. Jeżeli zdaniem inspektora UDT ogumienie nadaje się do wymiany, właściciel wózka będzie musiał kupić nowe opony – w przeciwnym razie nie otrzyma pozwolenia na eksploatację maszyny. Decyzja inspektora UDT nie jest arbitralna, lecz opiera się na konkretnych przesłankach. Oto najczęstsze wady ogumienia, które uniemożliwiają użytkowanie wózka:
- graniczne zużycie – każda opona posiada specjalne znaczniki, które określają poziom maksymalnego zużycia – jeżeli opona jest zużyta na równi ze wskaźnikiem, wózek nie przejdzie odbioru UDT,
- bieżnik poniżej 1,6 mm – jeżeli opona nie posiada wskaźnika zużycia, decyduje pomiar wysokości bieżnika, który nie może być niższy niż 1,6 mm,
- widoczne pęknięcia, wybrzuszenia – jeżeli uszkodzenia są tak głębokie, że odsłaniają osnowę (w oponach pneumatycznych) lub wystające druty (w oponach superelastycznych), jeżeli w oponach pneumatycznych widoczne są deformacje i wybrzuszenia na bocznych ścianach opony, to znak, że natychmiast należy wymienić ogumienie,
- poniżej 25% grubości – w oponach pełnych, które nie posiadają wskaźnika zużycia, decyduje procentowe zużycie, które nie może być równe lub większe niż 25% w stosunku do oryginalnej średnicy opony.
Zużyta opona pneumatyczna może eksplodować przy dużym obciążeniu, natomiast opona pełna, po przekroczeniu znacznika maksymalnego zużycia, grozi w każdej chwili rozwarstwieniem. Konsekwencje takich zdarzeń mogą być nie tylko kosztowne, ale wręcz tragiczne.
Opony w wózkach widłowych warto też dostosować do zmiany charakteru pracy, np. przy przeniesieniu widlaka z zadaszonego magazynu na utwardzony plac, wskazana jest wymiana opon pełnych na pneumatyczne, które w nowych warunkach zapewnią większy komfort i bezpieczeństwo jazdy.